Bautasteinn Jóns Sigurðssonar
Þættir úr sögu Hrafnseyrar
Fyrsta grein:
Á hlaðinu á Hrafnseyri stendur bautasteinn Jóns Sigurðssonar. Steinninn er eins og móðir náttúra gekk frá honum á holtinu fyrir ofan Hrafnseyri . Var hann settur á núverandi stað árið 1911, á hundrað ára afmælishátíð Jóns Sigurðssonar sem var hin fyrsta Hrafnseyrarhátíð sem haldin var. Eirskjöldurinn, sem greyptur er í steininn, er eftir Einar Jónsson myndhöggvara.
Séra Böðvar Bjarnason, sem var sóknarprestur á Hrafnseyri frá 1901-1941, segir frá því í bók sinni um Hrafnseyri, hvaða erfiðleikar voru á því að koma steininum á sinn stað:
„Seint um haustið 1910 komu tuttugu manns dag einn saman á Hrafnseyri. Voru það sjálfboðaliðar, sem ætluðu að velta steininum á þann stað, sem honum hafði verið valinn. - Var nú lagt af stað með járnkarla og stór tré. Gekk vel að koma steininum af stað, því að hann lá eins og mörg önnur "Grettistök" ísaldarinnar laus ofan á smásteinum. Valt hann glaðlega ofan brekkuna , eins og hann væri að fagna vegsemd þeirri, sem nú átti að fara að veita honum. Þungt var stigið til jarðar, og djúp för skildi hann eftir í brekkunni. Þegar niður fyrir brekkuna kom, tók hann sér hvíld, því miður heldur langa. Var nú ráðist á hann af miklu afli, en hann reyndist þungur í vöfunum. Trén brotnuðu, járnkarlarnir bognuðu, en steinninn fór ekki nema fáeinar veltur áður en myrkrið datt á. Daginn eftir var komið hríðarveður og fannfergja. Steinninn hvarf undir fönnina og tók sér þar vetursetu.
Þegar voraði, vandaðist málið. Skaflinn leysti seint. Þegar hann loks var horfinn, voru flestir karlmenn komnir frá heimilum sínum til atvinnu. Fengust nú aðeins fjórir menn til að fást við steininn. Fátt var um tæki til að hefja svona þungt hlass. Var nú horfið að því ráði að fá skipasleskjur frá Bíldudal. Tókst að koma steininum upp á sleskjurnar og ýta honum svo áfram á tilbúinn fótstall, sem hlaðinn hafði verið og steinlímdur. Var svo gerð þúfa utan um fótstallinn og þakin grassverði. Magnús G. Waage, bóndi á Laugabóli, greypti því næst eirskjöldinn í steininn. Hvergi var steinninn snertur meitli, nema þar sem myndin var greypt í hann."
Þegar þessu var lokið, var vísa þessi kveðin:
Sómi Íslands, sverð og skjöldur,
sólu móti brosir hér.
Tímans þó að æði öldur,
aldrei gleymist þessi ver.
Hallgrímur Sveinsson.
