« 1 af 2 »

* Starfandi bæjarstjóri Vesturbyggðar segir uppgang í fiskeldi eiga þátt í að ungt fólk sneri aftur. 
* Oddviti Tálknafjarðarhrepps segir stefnumótunar stjórnvalda beðið varðandi fiskeldi á svæðinu.

Forystufólk í Vesturbyggð og Tálknafjarðarhreppi segir fiskeldi hafa gjörbreytt atvinnulífi svæðisins. Íbúum sé aftur tekið að fjölga. Bíldudalur og Patreksfjörður heyra undir Vesturbyggð á sunnanverðum Vestfjörðum. Friðbjörg Matthíasdóttir gegnir starfi bæjarstjóra Vesturbyggðar á meðan Ásthildur Sturludóttir er í barnsburðarleyfi. Friðbjörg segir atvinnulífið hafa breyst til batnaðar með tilkomu fiskeldis. Það hafi m.a. vegið upp samdrátt í hefðbundinni fiskvinnslu. Hún segir að vegna fiskeldis hafi margt ungt fólk snúið aftur til Vestfjarða.

„Fiskeldið skapar fjölbreytt störf á sjó og landi, meðal annars fyrir iðnmenntað fólk. Það skapar störf fyrir skrifstofufólk og fjölbreytt kvennastörf, sem einmitt skorti mikið. Það skapar líka mörg tækifæri í afleiddum störfum.“ Friðbjörg segir svo gott sem allt íbúðarhúsnæði í Vesturbyggð fullnýtt. „Íbúum mun ekki fjölga að neinu ráði nema byggðar verði nýjar íbúðir. Það þótti tíðindum sæta þegar nýtt íbúðarhúsnæði var tekið í notkun á Tálknafirði í fyrra. Það hefur ekki verið byggt íbúðarhúsnæði í Vesturbyggð í langan tíma. Nú eru hins vegar góðar hugmyndir á teikniborðinu. Gestir segja okkur að þeir sjái mikinn mun á þessum samfélögum. Nú er verið að gera upp nánast hvert einasta íbúðarhús. Það eru mikil umskipti á sex til sjö árum. Fólk setur meiri metnað í húsin sín. Fólk verur að hafa trú á framtíðinni,“ segir Friðbjörg.

Tekjur bæjarsjóðs að aukast

Spurð um þróun atvinnuleysis á svæðinu segir Friðbjörg slíkar tölur ekki segja allt. „Fólkið bara fór,“ segir hún. „Nú er börnum að fjölga í grunnskólum og leikskólum.“ Friðbjörg segir tekjur Vesturbyggðar hafa aukist með fjölgun íbúa og auknum umsvifum í atvinnulífinu. Hún segir að þótt fasteignaverð hafi hækkað með aukinni eftirspurn sé það enn undir byggingarkostnaði. Indriði Indriðason, oddviti Tálknafjarðarhrepps, segir að nú sem endranær sé lífið saltfiskur á Vestfjörðum. „Samfélögin hafa verið í takt við afkomu sjávarútvegs síðustu ár. Því miður hefur afkoman ekki verið nógu góð. Menn hafa verið í varnarbaráttu. Nú eru hins vegar komin fleiri egg í körfuna. Sem þýðir að það eru auknar væntingar hjá fólki um betri afkomu, húsnæðisverð hækkar og það er aukinn fjölbreytileiki í atvinnulífi. Það er búið að sá í jarð- veginn upp á nýtt og hann er nokkuð frjór.“ Spurður hvaða nýju egg þetta séu segir Indriði að fiskeldið vegi þar langþyngst. Ferðaþjónustan sé að vaxa en sé ekki orðin heilsársgrein. Til þess þurfi betri samgöngur.

Borgar sig enn ekki að byggja

Spurður um húsnæðismarkaðinn segir Indriði byggingarkostnað enn vera það háan að það borgi sig ekki að byggja mið- að við söluverð. „Við byggðum íbúðarhús á Tálknafirði, parhús, með tveimur 130 fermetra íbúð- um með bílskúr. Kostnaðurinn var um 285 þúsund á fermetra [auk lóðar- og gatnagerðargjalda]. Munurinn á byggingarkostnaði og söluverði fer minnkandi. Það styttist í að það verði hægt að byggja íbúðir. Til þess þarf ýmislegt að ganga upp. Fjárfestar og lánastofnanir þurfa að hafa trú á samfélögunum. Það er minna lánað í fasteignir úti á landi. Það er kannski stóra vandamálið. Trú manna er enn ekki meiri en svo að lánastofnanir eru ekki tilbúnar að lána fyrir nýbyggingum.“ Indriði skorar á stjórnvöld að greiða fyrir frekari uppbyggingu í fiskeldi. „Við erum á réttri leið. Það þarf þó aðeins að slá í klárinn. Það eru gríðarleg tækifæri sem fylgja svona atvinnugrein. Það er mikið rætt um kosti og galla fiskeldis. Við erum matvælaframleiðsluþjóð. Tölur úr sjávarútvegi benda til að hann hafi staðið í stað síð- ustu 10-12 ár í magni af fiski upp úr sjó og að aukið framboð [af fiski] megi rekja til fiskeldis. Ætlum við að taka þátt í þeirri grein og framleiða matvæli, fisk til útflutnings, eða ætlum við að standa í stað? Vandamál okkar er miðstýringin sem virðist vera orðin svo mikil í þessu öllu. Við erum alltof háðir ákvörðunum annarra, eftirlitstofnana og fleiri aðila, suður í Reykjavík, hvað varðar uppbyggingu í fiskeldi. Því miður erum við orðin áhorfendur að því sem á að gerast í okkar lífi og bíðum þess að mega gera hlutina í stað þess að geta farið og framkvæmt.“

Spurður um birtingarmyndir aukinnar mið- stýringar segist Indriði vísa til fiskeldisleyfa og „hvernig hið opinbera er í forsvari fyrir útgáfu leyfa og fleira. Svo virðist sem grunnvinnan og grunnþekkingin sé ekki komin það langt að menn geti staðið í lappirnar og gert þetta faglega. Þetta tekur mjög langan tíma. Fiskeldi er búið að vera á prjónunum í mörg, mörg ár. Ef hið opinbera hefði verið í takt allan tímann hefðu menn sjálfsagt verið farnir að undirbúa að efla þekkingu í þeim stofnunum sem eiga að taka að sér þennan málaflokk og sjá um hann. Það er eins og kerfið sé alltaf nokkrum skrefum á eftir,“ segir Indriði. Kerfið sé svifaseint. Arnarlax framleiðir nú um 10 þúsund tonn af eldislaxi á ári. Meðal stórra viðskiptavina eru stórmarkaðir Whole Foods í Bandaríkjunum. Víkingur Gunnarsson, framkvæmdastjóri Arnarlax, segir áformað að auka framleiðsluna í 20 þúsund tonn árið 2020. Með því verði félagið langt komið með að fullnýta þau leyfi sem það hafi. Með frekari leyfum verði hægt að auka framleiðsluna frekar. Til samanburðar er áætlað að firðirnir frá Patreksfirði norður að Dýrafirði beri 50 þúsund tonna framleiðslu. Víkingur segir að með aukinni framleiðslu muni störfum fjölga. Raunhæft sé að skapa hundruð nýrra starfa í fiskeldi í náinni framtíð.

Bíða eftir stefnu stjórnvalda

Víkingur segir aukna framleiðslu munu kalla á aukna fjárfestingu í seiðaeldi. „Menn hafa beðið eftir skýrri stefnu stjórnvalda í framleiðslu- og leyfismálum. Það er beðið eftir niðurstöðu nefndar frá sjávarútvegsráðuneytinu varðandi stefnumótun í fiskeldi,“ segir Víkingur. Hann segir um 120 manns starfa hjá Arnarlaxi, heimamenn og aðfluttir. Við bætist tugir afleiddra starfa. Ekki náðist í Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur sjávarútvegsráðherra vegna málsins.

ARCTIC FISH ER NÚ MEÐ YFIR 40 STARFSMENN
Markmið að fara í 20 þúsund tonn

Félagið Arctic Fish framleiðir nú um 1.500 tonn af eldisfiski á ári. Félagið er með aðalskrifstofu á Ísafirði og skrifstofu í Reykjavík. Það er með sjókvíaeldisútgerð á Þingeyri, seiðaframleiðslu í Tálknafirði og slátrun og pökkun á Ísafirði og Flateyri. Arnþór Gústavsson, framleiðslustjóri hjá Arctic Fish, segir félagið í vexti. Langtímamarkmiðið sé að auka framleiðsluna í 20.000 tonn. Hann segir félagið hafa sótt um leyfi til frekari framleiðslu í Dýrafirði. Arnþór segir farið að bera á skorti á vinnuafli á sunnanverðum Vestfjörðum. Nú sé auðveldara að fá fólk til starfa á norðanverðum Vestfjörðum, norður af Þingeyri. Félagið er með yfir 40 starfsmenn við eldi, viðhald, skrifstofu, slátrun og pökkun. „Með tilkomu fiskeldis hefur ástand á vinnumarkaði stórbatnað. Í svona litlum sveitarfélögum er stutt á milli atvinnuleysis og umframeftirspurnar eftir fólki.“

Morgunblaðið þriðjudagurinn 1. ágúst 2017.