Emil R. Hjartarson.

Sannheilögum mönnum og píslarvottum voru helgaðir messudagar en þeim göfugmennum fjölgaði óðum þegar tímar liðu eins og vænta mátti og þar kom að ekki var lengur pláss handa öllum í almanakinu. Þá var brugðið á það snjallræði að helga afganginum eina sameiginlega messu á ári.

Þá varð til Allraheilagramessa ( festum omnium sanctorum)

Á Íslandi var Allraheilagramessa sannheilög hátíð, sá dagur var til dæmis einn þriggja daga á ári sem ferjumaður á Ölfusá fékk frí frá skyldum sínum. ( hinir voru páskadagur og vígsludagur kirkju hans).

Þá voru það lög að bændur áttu að láta af hendi rakna til fátækra sem svaraði einni máltið fyrir hvert hjúa sinna. Útdeilt á hreppsfundi.

Á Allraheilagramessu var sláturtíð lokið og nóg til af nýmeti. Gerði fólk sér glaðan dag með átveizlum eins og segir í vísu Jóns Thoroddsen:

Etum bræður ákaft svið
oss svo hrokafyllum
höfum góðan sveitasið
sveltum þá á millum

eða:

Höfum tófu og hundasið
hungrum þá á millum